Das Cabinet des Dr. Caligari, 1920. jedan od najznačajnijih filmova svih vremena, kultni film njemačkog ekspresionizma i umjetničkih dosega Weimarske Njemačke slavi 100 godina od premijernog prikazivanja u Marmorhaus teatru u Berlinu 26. veljače 1920. Redatelj Robert Wiene zajedno je sa scenaristima Carlom Mayerom i Hansom Janowitzem, stvorio jedan od najboljih i najkopiranijih horora u povijesti filma, koji je ujedno i tour de force ekspresionističke estetike i avangardnih filmskih postupaka, koji su nakon filma postali opća mjesta filmova strave i psiholoških drama.
Kabinet doktora Caligarija bizarna je priča o poremećenom hipnotizeru Caligariju, koji koristi mjesečara Cezara da bi počinio okrutna ubojstva. Film je kroz simbiozu promišljanja Wienea, Janowitza i Mayera jedan od prvih koji koristi „Rahmenerzählung“ ili frame- story naraciju na način da su prolog i epilog zapravo retrospekcije. Werner Krauss koji igra Caligarija, kao svojevrsnog manijakalnog demona, bio je jedan od najpoznatijih njemačkih kazališnih glumaca, još od debuta 1903. godine no preko Caligarija, postao je zaštitni znak njemačkog ekspresionizma, a uloga amblem ekspresionističkog stila glume uopće.
Krauss će kasnije zbog otvorenog simpatiziranja nacizma i uloge u agitpropovskom antižidovskom nacističkom filmu Jud Süß 1940.godine postati kontroverzna ličnost, čija će karijera nakon rata biti ugašena, upravo zbog suradnje s nacistima. Paradoksalno, drugu glavnu ulogu u Kabinetu doktora Caligarija, onu mjesečara Cezara, odigrao je Conrad Veidt, koji je zbog braka s Židovkom Ilonom Prager bio prisiljen napustiti Njemačku, nakon dolaska nacista na vlast 1933. Veidt je kasnije postao poznat kao karakterni epizodist u britanskim i američkim filmovima, a šira ga publika vjerojatno ponajviše pamti kao majora Strassera u Casablanci Michaela Curtiza iz 1942.
Vizualni stil Kabineta doktora Caligarija sa šiljastim sjenama, dubokim kontrastima svjetla i sjena i izopačenom scenografijom, koja je prepuna uskih uličica i tijesnih prostora, trebao je stvoriti osjećaj jeze, užasa i klaustrofobije kod gledatelja, što je u potpunosti ostvareno. Prve kopije izvornog 35 mm filma bile su bojane sa 6 vrsta tinte, koje su u nijemom razdoblju filma imale simboličko-emocionalnu namjenu. Tek 2014. je Barbara Flueckiger, filmska restauratorica obnovila i digitalizirala bojani negativ po izvornom planu, čime je film zadobio i novi digitalizirani život.
M.Ž.
